HISTORIA INFRASTRUKTURA RELACJE, POŁĄCZENIA TABOR




Jest to czwarty (i ostatni) z serii artykułów (część pierwsza, część druga, część trzecia) opisujących sytuację na liniach kolejowych naszego regionu, z perspektywy służbowego rozkładu jazdy (zeszyt 41) ważnego od 9. maja 1948 roku. Wydawnictwo to zawiera interesujące materiały historyczne, takie jak szczegółowe rozkłady jazdy pociągów (zarówno pasażerskich jak i towarowych), rodzaje stosowanych lokomotyw czy wreszcie informacje na temat stałych ograniczeń prędkości. Podział serii artykułów na części jest identyczny z podziałem rozdziałów w służbowym rozkładzie.

Stan techniczny i parametry linii

Wykaz ostrzeżeń stałych informuje nas, że od momentu obowiązywania omawianego rozkładu jazdy, cztery obiekty mostowe funkcjonowały prowizorycznie. Ograniczenie na trzech z nich zniesiono w trakcie obowiązywania rozkładu jazdy (w kilometrze: 167,865 - most nad potokiem Pelchrim w Jasienicy; 166,900 - most nad Szerokim Potokiem w Jasienicy i 157,628 - most na Wiśle w Skoczowie). Pozostające w mocy było ograniczenie na obiekcie w kilometrze 172,465 czyli obecnym moście kratownicowym nad rzeką Wapieniczanką, tuż za semaforem wjazdowym do Wapienicy od strony Bielska. Oprócz wyżej wymienionych, stacja w Skoczowie posiadała niesprawne urządzenia blokady stacyjnej.

Dopuszczalna prędkość drogowa dla pociągów pasażerskich wynosiła 50 km/h na całej linii. Pociągi towarowe z kolei (za wyjątkiem tzw. „pociągów przemysłowych” - o których szerzej w rozdziale na temat ruchu towarowego) mogły kursować na całej trasie z dopuszczalną prędkością 40 km/h.

W rozkładzie obowiązywał następujący wykaz posterunków (pisownia oryginalna). W nawiasie podano tzw. „kilometraż oznaczony na linii”.

Bielsko (179,29)
Bielsko Stare (177,33)
Bielsko Górne p.o. (175,91)
Wapienica (172,05)
Jaworze Jasienica (168,52)
Grodziec Śląski p.o. i ład. (164,52)
Pogórze (160,64)
Odgł. do Chybia (157,79)
Skoczów (157,11)
Goleszów (150,84)
Goleszów Fabryka p.o. (149,26)
Bażanowice p.o. (146,66)
Mnisztwo (143,00)
Cieszyn (140,67)
Cieszyn p. odgł. (139,15)
Granica Państwa (139,11)
Cesky Tesin (138,09)

Legenda:
p.odgł. - posterunek odgałęźny
p.o. - przystanek osobowy
ład. - ładownia

Ruch osobowy

W ruchu osobowym, na omawianej linii kursowały 2 pociągi pasażerskie dalekobieżne, 18 pociągów pasażerskich podmiejskich oraz 4 pociągi mieszane (towarowo - osobowe). Pociągów tej ostatniej kategorii nie znajdziemy na innych liniach regionu opisanych w tym rozkładzie. Zestawienie istotnych informacji na temat połączeń osobowych przedstawiono w tabelach 1 - 3.

Tabela 1. Zestawienie informacji o pociągach pasażerskich dalekobieżnych na podstawie służbowego rozkładu jazdy ważnego od 9 maja 1948 roku.

Z tabeli 1 jasno wynika, że jedyna para pociągów kursująca w relacji Warszawa - Cieszyn - Warszawa rzeczywiście nie była pociągiem pośpiesznym. Podróż na trasie Cieszyn - Warszawa trwała ponad 12 godzin! Ciekawostką jest fakt, że pociąg jadący z Warszawy nie zatrzymywał się na przystanku w Grodźcu, jednakże w relacji powrotnej ta urocza miejscowość miała bezpośrednie połączenie kolejowe ze stolicą kraju. Obsługę trakcyjną składu zapewniała rozkładowo lokomotywa parowa serii Tr203.

Zobaczmy jak prezentowała się oferta połączeń podmiejskich na omawianej linii:

Tabela 2. Zestawienie informacji o pociągach pasażerskich podmiejskich na podstawie służbowego rozkładu jazdy ważnego od 9 maja 1948 roku.

Jak wynika z Tabeli 2, na linii Bielsko - Cieszyn w tamtym czasie kursowały pociągi przyspieszone. Najczęściej w takim przypadku pociąg nie zatrzymywał się na przystanku w Grodźcu, Bielsku Górnym czy nawet Goleszowie Fabryce. Ciekawostką jest brak postoju pierwszego porannego pociągu z Bielska w Bażanowicach. Z kolumny prezentującej czas jazdy wynika, że surowy czas jazdy (bez postojów) wynosił w najlepszym razie aż 69 minut. Najlepszy czas jazdy (razem z postojami) to 82 minuty. Uwagę zwraca również jedna para pociągów Goleszów - Cieszyn - Goleszów. Co ważne, żaden z pociągów w tamtym czasie nie miał rozkładowego postoju w Starym Bielsku.

Jeśli chodzi o obsługę trakcyjną, dominowały parowozy - tendrzaki serii TKt1. Te parowozy niemieckiej konstrukcji, trafiły do Polski po I wojnie światowej (eksploatowano ich 27 sztuk), a zaprojektowane były z myślą o obsłudze linii górskich. Jedyny zachowany egzemplarz tej lokomotywy znajduje się w Skansenie Taboru Kolejowego w Chabówce. Dwa pociągi obsługiwane były natomiast tendrzakami serii TKi3 (pruska seria T9, produkowana jeszcze przed I wojną światową).

Jak wspomniano wcześniej, na omawianej linii kursowały również pociągi mieszane, towarowo - osobowe. Pociągi te były trasowane z prędkością 40 km/h. Jak w przypadku innych pociągów kursujących przez przejście graniczne, również te miały obowiązkowy postój (1 minuta) w punkcie oznaczonym jako „Granica Państwa”. Tutaj również obsługę trakcyjną zapewniała wspomniana lokomotywa TKt1. Informacje na temat tych pociągów zestawiono w Tabeli 3.

Tabela 3. Zestawienie informacji o pociągach mieszanych (osobowo - towarowych) kursujących przez granicę na odcinku Cieszyn - Czeski Cieszyn, na podstawie służbowego rozkładu jazdy ważnego od 9 maja 1948 roku.

Ruch towarowy

Poniżej, w Tabeli 4 przedstawiono maksymalne dopuszczalne obciążenia i ilość osi dla pociągów towarowych kursujących tą trasą.

Tabela 4. Dopuszczalne obciążenia i maksymalne długości dla pociągów towarowych prowadzonych lokomotywą Ty2 na linii Bielsko - Cieszyn na podstawie służbowego rozkładu jazdy ważnego od 9 maja 1948 roku.

W rozkładzie dla omawianej linii wyróżniono trzy kategorie pociągów: „zbiorowy”, „zdawczy” i „przemysłowy”. Szczegółowe informacje dotyczące pociągów zbiorowych przedstawiono w Tabeli 5. Informacje na temat pociągów przemysłowych i zdawczych pogrupowano w osobnych tabelach rozkładu w grupy pociągów kursujących w stałych relacjach. Grupy te omówiono w dalszej części artykułu. Wszystkie pociągi towarowe, były prowadzone rozkładowo lokomotywą Ty2.

Tabela 5. Zestawienie informacji o pociągach towarowych zbiorowych dla linii Bielsko - Cieszyn na podstawie służbowego rozkładu jazdy ważnego od 9 maja 1948 roku.

Z racji dużego natężenia ruchu na linii Bielsko - Cieszyn jak i konieczności wykonywania pracy manewrowej związanej z obsługą punktów handlowych, pociągi towarowe miały w niektórych przypadkach kilkusetminutowe postoje. Przyzwoite czasy jazdy miały jedynie pociągi kursujące w godzinach nocnych. Uwagę zwracają także dłuższe postoje w Mnisztwie.

W osobnej części rozkładu jazdy, w tabelarycznych rozkładach jazdy ujęto osobno pociągi towarowe (zdawcze i przemysłowe). Co ciekawe, wszystkie pociągi oznaczone jako „przemysłowe” trasowane były z prędkością maksymalną 25 km/h. Skany tabel z osobnymi relacjami towarowymi dostępne są do pobrania poniżej:

Bielsko - Jaworze Jasienica - Bielsko (zdawcze)

Pociągi obsługujące Fabrykę Cementu (przemysłowe)

Pociągi obsługujące ładownię w Starym Bielsku, bocznicę Fabryki Mebli Giętych („Mundus”) w Jasienicy i ładownię w Grodźcu (przemysłowe)

Pociągi obsługujące elektrownię i rzeźnię miejską (przemysłowe)

Opublikowano 3 marca 2015 roku