Opis i historia linii 159 Orzesze - Wodzisław Śląski
odcinek Jastrzębie Zdrój Bzie - Jastrzębie Zdrój Szotkowice


Linia 159 z Orzesza do Wodzisławia Śląskiego przez Jastrzębie-Zdrój nie leży na terenie Śląska Cieszyńskiego w żadnym ze swych fragmentów. Prezentowany opis jej odcinka biegnącego w granicach administracyjnych miasta Jastrzębie-Zdrój pojawił się na łamach serwisu Koleje Śląska Cieszyńskiego z kilku powodów: silnego związku linii kolejowej 159 z linią 170 - czołową budową kolejową na Śląsku Cieszyńskim w okresie międzywojennym, chęcią porównania pruskiej infrastruktury kolejowej (linia 159) z infrastrukturą Austro-Węgier (np. linią 190) oraz zacieśnianiem się związków Jastrzębia-Zdroju z terenami Śląska Cieszyńskiego (przykładem niech będzie włączenie tegoż miasta do Euroregionu Śląsk Cieszyński).

Początki linii 159 sięgają roku 1884, kiedy to uruchomiono odcinek Orzesze - Żory. W sierpniu 1910 roku otwarto odcinek z Żor do Pawłowic, aby przedłużyć go rok później do Jastrzębia. W końcu 2 grudnia 1913 roku uruchomiono ostatni odcinek linii łączący Jastrzębie z Wodzisławiem przez Moszczenicę, Godów i Turzę (planowane otwarcie miało mieć miejsce 4 listopada 1913 roku).

Pierwszy rozkład jazdy pociągów z Żor do Jastrzębia-Zdroju z 1 czerwca 1911 roku
Rozkład jazdy pociągów z Jastrzębia-Zdroju do Wodzisławia Śląskiego z 4 listopada 1913 roku

Otwarcie stacji interesującego nas odcinka na terenie miasta Jastrzębie-Zdrój (wówczas wsi Bad Königsdorff-Jastrzemb) miało miejsce 1 czerwca 1911 roku. Na uroczystości przybył m.in. burmistrz Żor, inspektor budowy oraz naczelnik poczty, a także okoliczna ludność.

Przyczyną budowy linii nie były względy ekonomiczne - na opisywanych terenach nie znajdowały się wówczas żadne większe zakłady przemysłowe czy kopalnie (pierwszą kopalnię w Jastrzębiu-Zdroju - KWK „Jastrzębie” uruchomiono 4 grudnia 1962 roku), lecz ułatwienie dojazdu do uzdrowiska jakim było wówczas Jastrzębie.

Kolejowe połączenie Jastrzębia-Zdroju z Katowicami przyczyniło się do wzrostu liczby kuracjuszy odwiedzających uzdrowisko. W późniejszych latach jastrzębski kurort uzyskał połączenia kolejowe z Krakowem, Warszawą, Łodzią, Poznaniem, Bielskiem, Zwardoniem, Wisłą, Cieszynem oraz Wiedniem i Pragą. Trasę do Warszawy ówczesne pociągi pokonywały w zaledwie 6 godzin i 45 minut.

Po zniszczeniach II wojny światowej odcinek z Moszczenicy do Bzia uruchomiono dopiero 6 maja 1947 roku. W okresie PRLu linia została zelektryfikowana (prace na ostatnim odcinku Pawłowice Śląskie - Jastrzębie Zdrój Moszczenica zakończono 29 czerwca 1984 roku).

Linia w kolejnych latach przeżywała jednak regres przewozów. 1 czerwca 1997 roku zawieszono przewozy pasażerskie, a w roku 1999 towarowe ze stacji Jastrzębie Zdrój do Wodzisława Śląskiego, aby w roku 2000 zdemontować elektryczną sieć trakcyjną na tym odcinku. Na pozostałym odcinku z Pawłowic Śląskich do Jastrzębia Zdroju ruch pasażerski utrzymywano do 18 lutego 2001 roku (elektryczną sieć trakcyjną zlikwidowano już w drugiej połowie roku 2001). Tym samym Jastrzębie-Zdrój stało się największym miastem w Polsce nie posiadającym kolei pasażerskiej. W kolejnych latach linia była systematycznie rozkradana i dewastowana. Przyczynami likwidacji były szkody górnicze wymuszające niskie prędkości handlowe pociągów, rosnąca konkurencja ze strony transportu samochodowego, a także brak zainteresowania władz lokalnych.

Obecnie po linii pozostały resztki torów i słupów elektrycznej sieci trakcyjnej, a także budynki kilku stacji i przystanków.

Ostatki w Jastrzębiu-Zdroju (6 lutego 2001) - wspomnienie przejazdu linią na 12 dni przed zawieszeniem przewozów pasażerskich