stacja
linia 90 | linia 190 | linia 302B

Teschen-Boberthal (1888-1921) Cieszyn-Bobrówka (1921-1925) Cieszyn (1925-1939) Teschen Ost (1939-1945) Cieszyn Wschodni (1945-1947) Cieszyn (1947-)

Tablica przyjazdów | Tablica odjazdów

Plakatowy stacyjny rozkład jazdy ważny od 10 listopada do 14 grudnia 2024 roku (wersja do druku)

Oddany nad brzegiem Bobrówki do użytku w 1888 roku przystanek w założeniach miał spełniać funkcje pomocnicze w stosunku do głównego dworca w lewobrzeżnej części miasta (obecnie stacja Český Těšín). Przy jednotorowej linii Kolei Miast Śląskich (Kojetín-Frydek-Bielsko) otwartej w roku 1888, wybudowano niewielki jednopiętrowy budynek z wiatą przystankową od strony jedynego peronu. W budynku znajdowała się dworcowa restauracja oraz pomieszczenia zawiadowcy i obsługi stacji. Drogę do budynku stacyjnego wybudował przedsiębiorca Redlich, a oddano ją do użytku 1 sierpnia 1888 roku i nazwano imieniem dr Philippa Gabriela (obecnie ulica Hajduka). Dworzec obsługiwał wówczas wyłącznie lokalny ruch pasażerski.

Model cieszyńskiego dworca Teschen Bobertal według stanu na rok 1889 z klocków LEGO

Rozbudowa dworca miała miejsce najprawdopodobniej w czasie I wojny światowej. Wówczas wybudowano dodatkowe tory stacyjne (prawdopodobnie dwa), aby umożliwić przyjmowanie transportów towarowych. Dobudowano także niższą część dworca (wykonaną w technice muru pruskiego) z ekspedycją bagażu, dodatkowe magazyny oraz wolnostojący jednopiętrowy budynek mieszkalny dla obsługi stacji. Jednocześnie obiekt od początku wojny do 5 marca 1917 roku był zamknięty dla ruchu pasażerskiego.


Okres międzywojenny

Po podziale Śląska Cieszyńskiego w roku 1920 niewielki przystanek (jedyny w polskiej części miasta) musiał przyjąć ciężar całego transportu kolejowego - zarówno osobowego jak i towarowego. Wkrótce okazało się, że niezbędna jest rozbudowa stacji. W tym celu w sierpniu 1922 przeznaczono pod planowaną na styczeń 1925 rozbudowę grunt miejski wykupiony uprzednio od zakonu Braci Miłosiernych, postulowano także budowę linii do Zebrzydowic, dzięki której miasto uzyskałoby połączenie z Rybnikiem i pozostałą częścią Śląska, a także wprowadzenie pociągów łączących Cieszyn z Katowicami i Krakowem. Plany budowy nie zostały jednak wówczas zrealizowane - Ministerstwo Kolei zadecydowało, że niezbędna jest budowa nowego dworca, a nie przebudowa dawnego przystanku, a planowana linia do Zebrzydowic nie powstała, gdyż w tym czasie środki finansowe przeznaczono na budowaną od roku 1926 linię łączącą Chybie ze Skoczowem. Wprowadzono jednak bezpośrednie połączenia do Krakowa (od 5 czerwca 1925 roku, jako wagony bezpośrednie do Lwowa przez Kraków) i Katowic (jako pociągi bezpośrednie od roku 1928).

Ministerstwo Kolei planowało budowę nowego dworca towarowego w odległości 1 km od stacji Cieszyn, w kierunku Mnisztwa, już na terenie gminy Bobrek (wówczas Bobrek nie leżał jeszcze w granicach miasta). Spowodowało to protesty radnych miejskich ze względu na znaczną odległość między stacją osobową i towarową oraz niedogodny dojazd. Spory trwały do roku 1928, kiedy ustalono, że rampa wojskowa położona bardziej w kierunku Bobrku będzie spełniała funkcję tymczasowego dworca towarowego. W 1929 rozpoczęto budowę linii Cieszyn - Zebrzydowice, którą otwarto 11 listopada 1934 roku. W okresie międzywojennym wybudowano także najprawdopodobniej żuraw służący do nawadniania parowozów - nie korzystał on jednak z wieży wodnej (budowy której wymagały najczęściej władze, aby nie obciążać nadmiernie wodociągów), ale czerpał wodę bezpośrednio z miejskiej instalacji wodnej. Aż do roku 1938 pojawiały się propozycje budowy nowego dworca, jednakże z różnych względów (głównie finansowych) pomysły te upadały. Po przyłączeniu Zaolzia w listopadzie 1938 roku budowa nowego dworca stała się zbędna, gdyż miasto uzyskało dostęp do rozbudowanego dworca w części zachodniej.

W okresie międzywojennym istniały bezpośrednie połączenia ze stacji do Lwowa i Warszawy.

W okresie okupacji zmieniono nazwę stacji na Teschen Ost (Cieszyn Wschód). Wycofujące się w 1945 roku wojska niemieckie dokonały zniszczenia toru w kierunku Goleszowa przy pomocy urządzenia Schienenwolf, które specjalnym hakiem uszkadzało podkłady kolejowe torowiska.

Po roku 1945

Pierwszy pociąg towarowy (z ładunkiem niezbędnego miastu węgla kamiennego) po II wojnie światowej dotarł do stacji 17 października 1945 roku, a regularne kursy na trasie do Bielska podjęto 19 października. 28 stycznia 1946 wznowiono ruch pasażerski na linii do Zebrzydowic, początkowo tylko do stacji Kaczyce. Po roku 1945 nie przeprowadzono znaczniejszych modernizacji budynku dworca (jedynie przebudowa poczekalni i kas). Nowe betonowe perony zastępujące ziemne powstały na początku lat 70. z inicjatywy zawiadowcy stacji Alojzego Hanzela - wybudowano wówczas niskie perony o wysokości 0,3 metra nad główkę szyny i długości 204 metrów (peron pierwszy), 230 metrów (peron drugi) i 282 metrów (peron trzeci).

Stacyjny rozkład odjazdów pociągów pasażerskich z przełomu 1971 i 1972 roku, kiedy to odjeżdżało stąd najwięcej pociągów osobowych w historii stacji

Elektryfikacja odcinka Bielsko-Biała - Cieszyn przeprowadzona została przez Wrocławskie Przedsiębiorstwo Robót Kolejowych i zakończono ją 29 maja 1983, natomiast odcinek Cieszyn - Zebrzydowice zelektryfikowano 7 września 1983. Nie skróciło to jednak czasu przejazdu, bo remontowi nie poddano elementów torowiska. Podczas elektryfikacji zmodernizowano częściowo infrastrukturę stacyjną i prawdopodobnie zlikwidowano magazyny kolejowe przy nastawni. W 1986 oddano do użytku przebudowany w dość prymitywny architektonicznie sposób budynek nastawni wraz z pomieszczeniami dla maszynistów na piętrze. Z wcześniejszego budynku zachowały się tylko stopnie klatki schodowej.

Po roku 1989 i dziś

Używany po wojnie w ruchu osobowym wyłącznie latach 1946-1951 odcinek Cieszyn - Český Těšín (z kolejowym przejściem granicznym) został zelektryfikowany w roku 1994. Na przełomie maja i czerwca 1994 roku zastąpiono stacyjne semafory kształtowe świetlnymi. 28 lutego 1995 roku wznowiono kolejowe połączenia pasażerskie Cieszyna z Czeskim Cieszynem.

10 stycznia 2009 roku zawieszono przewozy pasażerskie między Cieszynem i Bielskiem, a 13 grudnia 2009 roku połączenia z Czeskim Cieszynem i kursowanie pociągów z Cieszyna do Katowic przez Goleszów.

Część budynku dworcowego zaczęto wynajmować różnym podmiotom, następnie zlikwidowano przechowalnię bagażu, bar, szalety, a po likwidacji kas biletowych 28 października 2009 roku zamknięto również poczekalnię. Wówczas rozpoczęła się systematyczna dewastacja nie nadzorowanych zabudowań. W październiku 2012 roku budynek został otoczony ogrodzeniem z siatki.

Na przełomie roku 2015 i 2016 zarządca infrastruktury kolejowej wykonał remont peronów (wybudowanych w latach 70. XX wieku z betonowych płyt). Perony przebudowano, skrócono do 120 metrów, zamontowano nawierzchnię z kostki betonowej oraz oznakowano trójjęzycznymi tablicami informacyjnymi (w języku polskim, angielskim i czeskim).

15 lipca 2013 roku podpisano akt notarialny na mocy którego budynek dworca oraz przyległe tereny przekazane zostały miastu Cieszyn, a następnie opracowano plany remontu dworca związane z budową w pobliżu stacji centrum przesiadkowego. Nowy zarządca doraźnie zabezpieczył przeciekający dach starszej części obiektu, nie przeprowadzano jednak żadnych prac remontowych ze względu na brak środków (w związku z brakiem remontu na początku roku 2016 zawalił się dach i wejście do dawnej poczekalni).

Ostatecznie w lipcu 2016 roku miasto otrzymało dotację na budowę zintegrowanego węzła przesiadkowego w Cieszynie z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego 2014-2020. Całkowity koszt budowy węzła i remontu dworca wyniósł 17 408 251,62 złotych, a dotacja 10 468 268,18 złotych. Podczas prac wykonanych w latach 2016-2018 dokonano kompleksowego remontu pierwotnego budynku dworcowego (przybudówkę z lat 20. XX wieku mieszczącą dawniej poczekalnię wyburzono) i dobudowano według projektu Studia Projektowego Mirosława Zięby nowoczesny łącznik z przystankami autobusowymi zlokalizowanymi na dawnym placu przeładunkowym. Dworzec autobusowy obsługuje komunikację miejską (linie autobusowe nr 1, 5, 21, 30, 40 oraz 50 z Pogwizdowa, Marklowic, osiedla Podgórze, Liburnia, Krasnej, czy ulicy Przeplińskiego) oraz ponadlokalną (z kierunków Strumienia, Jaworzynki, Dzięgielowa, Dębowca, Bielska-Białej, Zebrzydowic, Hażlacha, Krakowa, Katowic, Żor oraz Krynicy-Zdroju).

Otwarty 27 kwietnia 2018 roku dworzec posiada poczekalnię, kasy biletowe (czynne od początku grudnia 2018, na początek dla sprzedaży i doładowań biletów elektronicznych komunikacji miejskiej), automaty vendingowe, sanitariaty, nieodpłatną przechowalnię bagażu (skrytki), zadaszony peron przy budynku (dzięki interwencji twórców portalu Koleje Śląska Cieszyńskiego do podparcia wiaty wykorzystano oryginalne słupy z cieszyńskiego dworca), a w grudniu 2021 roku otwarto tu bistro. Przy budynku dworca znajduje się postój taksówek. Wewnątrz przeszklonej i ochranianej poczekalni jest umieszony zbiorczy (dla komunikacji autobusowej i kolejowej) elektroniczny rozkład jazdy. Od strony peronów znajduje się parking dla rowerów oraz stacjonarna stacja ich naprawy.

13 grudnia 2015 roku wznowiono kursowanie pociągów transgranicznych do Czeskiego Cieszyna. Przewozy wykonują Koleje Czeskie przy pomocy 6 par pociągów kursujących w takcie dwugodzinnym. W 2021 i 2022 roku połączenia te były zawieszone.

Stacja do przebudowy wykonanej w latach 2020-2021 posiadała cztery zelektryfikowane tory główne (w tym dwa zasadnicze przyjazdowo-odjazdowe nr 1 i 3 oraz dwa dodatkowe - przyjazdowo-odjazdowy dla pociągów pasażerskich z i do Cieszyna Marklowic - nr 2 oraz przyjazdowy dla pociągów towarowych z Cieszyna Marklowic - nr 5), dwa zelektryfikowane żeberkowe tory postojowe (nr 7 i 9) oraz żeberko ochronne nr 3a, a do roku 2017 istniała tu część towarowa obok dawnej rampy wojskowej składająca się z trzech niezelektryfikowanych torów handlowych (nr 2a, 4 i 4a). Obsługę pasażerów zapewniały trzy perony niskie (w tym dwa wyspowe). Ruch umożliwiały nastawnie „Cn”, „Cn1” i „Cn2”, stosowany był system telewizji przemysłowej, a zwrotnice przestawiane były ręcznie. Nastawnia dysponująca „Cn” wyposażona była w urządzenia przekaźnikowe, sygnalizację świetlną i blokadę liniową półsamoczynną przekaźnikową dwukierunkową typu EAP.

W ramach rewitalizacji linii kolejowych od czerwca 2020 roku do 2022 roku poszerzono peron wyspowy nr 2 (peron nr 3 został zlikwidowany), a nowe perony podniesiono do wysokości 0,76 metra nad główkę szyny i mają one długość 170 metrów co pozwala na przyjęcie pociągów złożonych np. z EZT serii ED161 lub ED160. Zachowano ślepy zelektryfikowany tor odstawczy (o nowej numeracji 5). Ponadto zlikwidowano nastawnie wykonawcze „Cn1” (została wyburzona w listopadzie 2021 roku) i „Cn2”, a sterowanie rozjazdami przebudowano z ręcznego na mechaniczne (obsługa z nastawni dysponującej „Cn”). Od 4 września 2022 roku przywrócono ruch kolejowy oparty na trakcji elektrycznej na szlaku do Goleszowa jako połączenia do Katowic (w weekendy dodatkowo do Gliwic oraz Częstochowy) przez Chybie Mnich, Pszczynę oraz Tychy (zarówno bezpośredniej relacji jak i skomunikowanej w Goleszowie lub Skoczowie). Po przywróceniu ruchu pasażerskiego w kierunku Goleszowa zmieniono numerację torów: tory 1 i 2 znajdują się przy peronie drugim, a tor nr 3 przy peronie pierwszym.

W listopadzie 2022 roku ogłoszono wyniki organizowanego przez Fundację ProKolej konkursu „Dworzec Roku 2022”, w którym cieszyński dworzec otrzymał nagrodę główną.

Stacja węzłowa dla linii 90 i 190. W obrębie stacji znajduje się także tor bocznicy elektrociepłowni.

Zgodnie z danymi Urzędu Transportu Kolejowego dobowa wymiana pasażerska (czyli liczba podróżnych wsiadających i wysiadających każdej doby) na stacji w latach 2017-2018 wynosiła 150 - 199 osób, w roku 2019 200 - 299 osób, w roku 2020 300 - 499 osób, w roku 2021 200 - 299 osób, w roku 2022 300 - 499 osób, a w roku 2023 500 - 699 osób.

Znajduje się na wysokości 275 m n.p.m.