stacja
linia 90 | linia 93 | linia 170

Seibersdorf (1855-1921) Zebrzydowice (1921-1939) Seibersdorf (1939-1945) Zebrzydowice (1945-)

Tablica przyjazdów | Tablica odjazdów

Początkowo w Zebrzydowicach znajdował się przystanek oddany do użytku w roku 1855 wraz z innymi obiektami kolejowymi uruchomionego wtedy odcinka Bogumin - Trzebinia na C.K. Uprzywilejowanej Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda. Na przystanku zatrzymywały się pociągi tylko na żądanie ówczesnych właścicieli Zebrzydowic - baronów von Mattencloitów. Od strony Pruchnej wybudowano przed nim wiadukt, który jednak nie służył długo, gdyż błędy w konstrukcji stwarzały niebezpieczeństwo dla podróżnych. Przystąpiono więc do przebudowy trasy, a wiadukt rozebrano. Nowy odcinek linii oddano do użytku 3 listopada 1877 roku. Przy tej okazji wybudowano w Zebrzydowicach właściwe budynki dworcowe, które przetrwały do dziś (obecnie niewykorzystywane, ostatnio mieściła się tam m.in. kolejarska stołówka).

Okres międzywojenny

Kolejna rozbudowa stacji miała miejsce po roku 1921, kiedy to podzielono Śląsk Cieszyński między Polskę i Czechosłowację. Umowa między obydwoma krajami zakładała, że odprawa celno-paszportowa w ruchu pasażerskim i towarowym będzie odbywała się po stronie polskiej. Przebudowano wtedy całą stację budując m.in. magazyn towarowo-celny, ładownię otwartą i krytą przeładownię, wieżę ciśnień, obrotnicę dla parowozów, domy mieszkalne dla drużyn konduktorskich i parowozowych, urząd celny i dom mieszkalny dla straży celnej oraz nowy budynek dworca zlokalizowany w południowej części stacji i umożliwiający także rewizję celną i paszportową (stary posłużył za dworzec towarowy). Całość oddano do użytku 16 stycznia 1930 roku. Zadbano również o pracowników kolei budując dla nich wzdłuż obecnej ulicy Kochanowskiego szereg domów wielorodzinnych i przedszkole dla ich dzieci (im. Mieczysława i Lidii Gronowskich - dyrektora kolei państwowych i jego żony).

W połowie lat 30. stacja stała się węzłową dzięki uruchomieniu nowych linii kolejowych: 11 listopada 1934 roku uruchomiono odcinek Zebrzydowice - Cieszyn, a 30 listopada 1935 roku Moszczenica - Zebrzydowice (rozkład jazdy pociągów z Moszczenicy do Zebrzydowic ważny od 1 grudnia 1935 roku).

Podczas II wojny światowej od sierpnia 1942 do marca 1944 roku istniał w pobliżu stacji hitlerowski obóz pracy przymusowej dla Żydów, którego więźniowie zatrudnieni byli przy różnych pracach na terenach kolejowych (obecnie upamiętniony pomnikiem).

Po roku 1945

Od lutego do kwietnia 1945 roku w rejonie Zebrzydowic miały miejsce działania frontowe, w których budynki stacyjne (w tym dworzec) zostały zniszczone. Po ich zakończeniu wybudowano prowizoryczne drewniane baraki spełniające funkcję dworca, które ostatecznie zostały zastąpione przez wybudowane w latach 60. i istniejące do dziś zabudowania.

Prace przy budowie nowego dworca zaprojektowanego przez krakowskie Biuro Projektów DOKP rozpoczęło w roku 1962 Przedsiębiorstwo Robót Kolejowych z Katowic.

W latach 60. przeprowadzono także elektryfikację odcinka Petrovice u Karviné przez Zebrzydowice do Czechowic, a pierwszy pociąg trakcji elektrycznej wjechał na stację 29 kwietnia 1964 roku (była to jednostka ED70-01, która uświetniała większość otwarć ważniejszych zelektryfikowanych linii kolejowych w tym okresie). Podczas uroczystości ówczesny zawiadowca stacji Stefan Prochal powitał przybyłą delegację, a potem nastąpiło przejście nad granicę z Czechosłowacją, gdzie powitano delegację czechosłowacką, która przybyła składem prowadzonym przez elektrowóz serii E499.0 (140) i przecięto wstęgę. Całość była filmowana na potrzeby Polskiej Kroniki Filmowej (materiał jest dostępny na portalu 35mm.online - Elektrycznym do przyjaciół od 00:04:21:17 do 00:05:48:16). Jednocześnie otwarto nowe zabudowania dworcowe, które mieściły wówczas kasy biletowe, pocztę, kiosk „Ruchu”, zakład fryzjerski, sklep z pamiątkami i wyrobami ludowymi, nowoczesną kawiarnię, siedzibę urzędu celnego, WOP oraz biura kolejowe. Oddano również wówczas do użytku nowe niskie perony z nawierzchnią z płyt betonowych, które połączono przejściem podziemnym.

W 1946 roku rozpoczęto budowę hali parowozowej, która dała początek zebrzydowickiej lokomotywowni. W latach 50. dokonano rozbudowy i modernizacji parowozowni (m.in. powiększenie do 6 kanałów, napęd elektryczny obrotnicy) co umożliwiło jej awans z parowozowni pomocniczej na parowozownię główną III klasy. W szczytowym okresie dawała ona zatrudnienie ok. 1200 osobom. W latach 90. w związku z likwidacją lokomotywowni oddano do użytku halę napraw wagonów z kanałami i podestami. W kolejnych latach zabudowania lokomotywowni były systematycznie dewastowane i ostatecznie zostały rozebrane w roku 2008.

Ilostan pojazdów MD Zebrzydowice na dzień 09.03.1991

Na terenie stacji znajduje się rozbudowana w latach 1976-77 bocznica bazy przeładunkowej zwierząt, nie wykorzystywana od początku lat 90. XX wieku.

Po roku 1989 i dziś

Lokalne znaczenie stacji po roku 1989 systematycznie malało, z czym związane było m.in. zawieszenie przewozów pasażerskich na linii do Moszczenicy w roku 1997, czy ograniczenie kursowania pociągów do Cieszyna. W ruchu międzynarodowym znaczenie stacji wciąż jest duże, choć zmniejszyło po wejściu Polski do układu z Schengen (przed otwarciem granic znajdowało się tu największe przejście kolejowe na południowej granicy kraju).

W roku 2019 na peronach zamontowano nowe wiaty i wyremontowano zdewastowane przejście podziemne łączące perony. Stacja posiada trzy niskie perony (w tym dwa wyspowe) połączone przejściem podziemnym z budynkiem dworcowym. Peron pierwszy (przy dworcu) ma długość 267 metrów, peron drugi 255, a trzeci 393 metry i jest najdłuższym w polskiej części Śląska Cieszyńskiego. W budynku dworcowym znajduje się ogrzewana poczekalnia oraz kasa biletowa. Przed dworcem zlokalizowano parking oraz przystanek autobusowy Międzygminnego Związku Komunikacyjnego skąd odjeżdżają autobusy do Jastrzębia-Zdroju.

Obecnie węzeł w Zebrzydowicach to także duża stacja towarowa - posiada dwie grupy torów towarowych, które położone są na północny zachód od peronów. Pierwsza składa się z 14 torów głównych, natomiast druga z 8 torów głównych, przy czym nie jest wykorzystywana w pełni ze względu na wyłączenie z użytkowania nastawni „Zeb4”. Ruch pociągów prowadzony jest obecnie przez cztery nastawnie: dysponującą „Zeb” oraz wykonawcze „Zeb1”, „Zeb2”, „Zeb3” i „Zeb5”, które posiadają urządzenia mechaniczne scentralizowane z sygnalizacją świetlną. Dawniej funkcjonowała tu również górka rozrządowa, po której pozostały tarcze rozrządowe świetlne.

Na wzgórzu nad stacją przy ulicy Dworcowej istnieje wybudowana po II wojnie światowej wieża wodna dawniej obsługująca tereny stacji - obecnie nieczynna.

5 kwietnia 2024 roku PKP PLK podpisały umowę z konsorcjum firm: Trakcja S.A. (lider), Pomorskie Przedsiębiorstwo Mechaniczno-Torowe sp. z o.o. (partner) oraz ALSTOM ZWUS sp. z o.o. (partner) na przebudowę stacji w ramach zadania „Prace na podstawowych ciągach pasażerskich (E 30 i E 65) na obszarze Śląska, Etap I linia E 65 na odcinku Zabrzeg - Zebrzydowice (granica państwa)”. Przed stacją powstanie 600-metrowy most kolejowy nad ulicami Botaniczną, Hallera oraz rzeką Piotrówką. Koszt całego przedsięwzięcia wyniesie 1,7 mld złotych, a prace mają się zakończyć w grudniu 2027 roku. W październiku 2024 roku oddano do użytku tymczasowe perony numer 4 (przy torze 17) i 5 (między torami 19 i 23).

Stacja węzłowa dla linii 90 i 93, dawniej także dla linii 170. Przedłużeniem linii 93 jest po stronie czeskiej linia 301B, a najbliższą stacją za granicą stacja Petrovice u Karviné.

Zgodnie z danymi Urzędu Transportu Kolejowego dobowa wymiana pasażerska (czyli liczba podróżnych wsiadających i wysiadających każdej doby) na stacji w 2017 roku wynosiła 150 - 199 osób, w latach 2018-2019 100 - 149 osób, w latach 2020-2022 50-99 osób, a w roku 2023 100 - 149 osób.

Położona jest na wysokości 244 m n.p.m.