Wiadukt w Zebrzydowicach

Bogusław Bujok

Około roku 1850 w Zebrzydowicach rozpoczęto prace nad wytyczaniem przebiegu linii kolejowej, która miała połączyć Bogumin (obecnie Bohumín w Republice Czeskiej) z Dziedzicami. Wówczas była to C.K. Uprzywilejowana Kolej Żelazna Cesarza Ferdynanda, znana dziś jako linia 93. Przebieg tejże linii na terenie Zebrzydowic różnił się od dzisiejszego. W tamtym czasie linia odbijała w pobliżu dzisiejszej szkoły w Zebrzydowicach w kierunku północno-wschodnim. Dalej zaczynał się wał ziemny, następnie wiadukt kolejowy, po czym krótki wąwóz i ponownie wał ziemny, aby w okolicy Zebrzydowic Kotucza połączyć się z dzisiejszym przebiegiem torowiska w kierunku Pruchnej.

W ówczesnych czasach budowa wiaduktu nad podmokłymi terenami położonymi na obu brzegach rzeki Piotrówki była bardzo śmiałym i trudnym przedsięwzięciem budowlanym.

Projekt wiaduktu opracował profesor wiedeńskiej politechniki Franz Ripel. Wiadukt o długości 570 m wsparto na 40 filarach o prześwicie 13,3 m. Wysokość najwyższych filarów sięgała 19,7 m. Co czwarty filar był grubszy i szeroki na 7 m. Cały wiadukt wykonany został z cegły. Z cegły wykonane były również barierki wiaduktu, a przykryte były płytami z kamienia. Wykonawcą wiaduktu była wiedeńska firma braci Klein, a roboty budowlane nadzorował inspektor generalny Hermenegild von Francesconi. Do budowy zaangażowano setki robotników sprowadzonych z całej ówczesnej monarchii austro-węgierskiej. Ze względu na podmokły teren miejsca ustawienia filarów postanowiono wzmocnić poprzez wbicie głęboko w ziemię drewnianych pali, a na nich dopiero oprzeć konstrukcję poszczególnych filarów. Część cegieł do budowy wytwarzano na miejscu, natomiast cegły służące do olicowania konstrukcji sprowadzono z głębi monarchii.

Budowa pochłonęła wiele ofiar. Pięciu robotników zginęło po załamaniu się rusztowania przy jednym z filarów. Część robotników zmarła podczas panującej wówczas epidemii cholery.

Wiadukt wraz z całym odcinkiem linii kolejowej Bogumin - Dziedzice o długości 50,7 km, oddano uroczyście do użytku 17 grudnia 1855 roku.

Po 15 latach użytkowania na filarach wiaduktu pojawiły się pęknięcia. Przyczyną było "pracujące", podmokłe podłoże. Podczas budowy niewłaściwie nadzorowano wbijanie drewnianych pali, które robotnicy zamiast wbijać głęboko, obcinali i osadzali zbyt płytko, aby mogły utrzymać konstrukcję filarów.

W 1872 roku przystąpiono do budowy trasy okrężnej od przysiółka Kotucz, która biegnie w dzisiejszym kształcie. Odcinek ten oddano do użytku 3 listopada 1877 roku, budując od razu drugi tor oraz nowy dworzec kolejowy, przy którym wybudowano też dwa tory odstawcze.

Nieczynny już wiadukt rozbierano ręcznie, a jego pozostałości w 1906 roku wysadzono przy użyciu materiałów wybuchowych. Fragmenty wału ziemnego istniały jeszcze do lat 80. ubiegłego wieku, kiedy to ziemię tę przewieziono i użyto do usypania widowni budowanego wówczas amfiteatru w Zebrzydowicach.

Opracowano na podstawie:

Helena i Ludwik Bartoszek Wypisy z dziejów Zebrzydowic, Kaczyc, Kończyc Małych i Marklowic Górnych. wyd. Gminny Ośrodek Kultury w Zebrzydowicach 2005 rok
Kopie mapek: www.mapy.cz
Archiwalne zdjęcie wiaduktu: www.zebrzydowice.net
Zdjęcia współczesne: Bogusław Bujok

Opublikowano 1 czerwca 2014 roku