HISTORIA INFRASTRUKTURA TURYSTYKA ZBIORY ZDJĘĆ

Śladami linii kolejowej w Karwinie

Maciej Dembiniok

Lokalna linia kolejowa z Piotrowic przez Frysztat, Raj i Darków do Karwiny uruchomiona została we wrześniu roku 1898 jako odgałęzienie C.K. Uprzywilejowanej Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda. Kres jej funkcjonowania nastąpił w roku 1963. Już w roku 1948 połączono Karwinę i Frysztat oraz wsie Darków, Raj i Stare Miasto w jeden organizm miejski, aby wdrożyć plany powstania tzw. „wielkiej Karwiny”. Nastąpił rozwój miasta - rozpoczęto budowę osiedli mieszkaniowych oraz budynków użyteczności publicznej jako zaplecza dla nowych i rozbudowywanych w tym okresie kopalni węgla kamiennego w Zagłębiu Karwińskim. Linia kolejowa przebiegająca praktycznie przez centrum nowego miasta musiała zostać zlikwidowana, aby można było zrealizować szeroko zakrojone plany rozbudowy. Tak też się stało - pozostawiono jedynie odcinek ze stacji Petrovice u Karviné do Frysztatu (stacja nazywana była już wówczas Karviná město) na potrzeby ruchu towarowego, a pozostałą część z przystankami Raj i Darkov lázně zlikwidowano. Podjęto się także przebudowy odcinka kolei Koszycko-Bogumińskiej w tym rejonie przekwalifikowując jednocześnie m.in. stację Karviná na obiekt obsługujący wyłącznie ruch towarowy (dziś stacja nazywa się Karviná-Doly) i wyburzając jej zabudowania dworcowe.

Do chwili obecnej mimo upływu czasu przebieg linii jest nadal czytelny, a na trasie znaleźć można wiele jej reliktów.

Wycieczkę rozpoczynamy na stacji Karviná město zlokalizowanej przy ulicy Palackého. Dawniej nazywała się ona Frysztat i była największą na tym odgałęzieniu. Obecnie spełnia funkcję końcowej, a docierają tu wyłącznie składy towarowe do okolicznych zakładów. Układ torowy zawęża się do jednego toru, który ogrodzony jest płotem z blachy falistej. Tor ten biegł dawniej dalej do kolejnego przystanku Raj, obecnie zakończony jest kozłem oporowym. W pobliżu ogrodzenia znaleźć można słupek z literami NB (Nordbahn - Kolej Północna). Następnie przebieg linii został zupełnie zatarty przez nową zabudowę bloków mieszkalnych i ulicę 17. listopadu - nie znajdziemy tu też żadnych jej pozostałości.

Kolejnym obiektem jest budynek przystanku Raj na ulicy Frysztackiej. Mieściła się tu do niedawna kwiaciarnia, w sierpniu 2010 roku budynek był remontowany. Linia przebiegała następnie przez teren, gdzie obecnie mieści się dom dziecka (ta budowa z roku 1969 również zatarła jej ślad). Mijamy go przechodząc ulicą Vydmuchov obok budynku szpitala, a następnie wchodzimy na chodnik strefy pieszej (po prawej).

Dojdziemy nim do dawnego kolejowego mostu nad rzeczką Mlynká. Obok obecnie wyasfaltowanego mostu o konstrukcji stalowej znajduje się słupek hektometryczny oznaczający 6,6 kilometr linii. Podążamy dalej asfaltową ścieżką parkową mijając po prawej stronie ogródki działkowe. Linia przebiegała równolegle do obecnej drogi o czym świadczą dwa słupki, które znajdziemy pod ogrodzeniem ogródków - jeden starszy z literami NB i liczbą 197 oraz nowszy z napisem ČSD (Československé státní dráhy).

Docieramy do skrzyżowania z kolejną asfaltową ulicą i podążamy trawiastym nasypem - po obu stronach ogrodzonym. Dawna trasa kolei zostaje tu przegrodzona - na skrzyżowaniu ulic Lázeňská i Lázeňský park znajduje się obecnie prywatna posesja, na której stoi przebudowany dawny budynek przystanku Darkov-Lázně (Darków Zdrój). Tuż obok zlokalizowany jest kompleks uzdrowiska w Darkowie.

Idziemy dalej dawnym nasypem kolejowym (w tym miejscu jest on również gruntową drogą dojazdową). Z obu stron otoczony jest on drzewami, zaś w krzakach po prawej stronie znajdziemy kolejny słupek (7,3 km). Szlakiem tym dochodzimy do wału przeciwpowodziowego nad Olzą. Tutaj znajdował się most kolejowy o konstrukcji stalowej-kratownicowej. Aby przejść dalej musimy skorzystać z oddalonego kilkaset metrów betonowego mostu prowadzącego do sanatorium w Darkowie (po naszej lewej stronie).

Po przekroczeniu mostu nadbrzeżnym traktem idziemy z biegiem rzeki docierając do miejsca, gdzie znajdował się drugi przyczółek mostu. Linia przebiegała następnie widocznym nasypem wzdłuż obecnych ogródków działkowych - jej śladem dotrzemy do współczesnej linii kolejowej 320 (odcinka kolei Koszycko-Bogumińskiej przebudowanego w latach 60.). Przekraczanie linii kolejowej jest niebezpieczne, więc najlepiej skorzystać z wiaduktu w okolicy obecnego przystanku Karvina-Darkov i kontynuować spacer ulicą U Potoka.

Tereny te niegdyś były o wiele gęściej zabudowane niż obecnie, jednak ze względu na szkody górnicze mieszkańcy zostali wysiedleni, a większość zabudowań rozebrana. Nasyp dawnej linii przebiega równolegle do ulicy U Potoka (po naszej prawej stronie), a w krzakach możemy znaleźć kolejny słupek (8,2 km). W miejscu skrzyżowania ulic U Potoka i Lipiny dotrwał kolejny relikt linii - przyczółki niewielkiego mostu nad miejscowym ciekiem wodnym (został on rozebrany w roku 2008). Znajdziemy tu także jedną pozostawioną szynę, która przebiega pod asfaltem ulicy Lipiny i wyziera także z drugiej jej strony. Przed mostkiem w ok. km 8,4 znajdował się przystanek V Lipinách (Fejus) - dziś brak jakichkolwiek jego śladów w terenie.

Dalej dawny szlak jest doskonale widoczny (stan na sierpień 2010 roku - obecnie opisywany fragment już nie istnieje - patrz Aktualizacja) - jego przebieg wyznacza tłuczeń, w wielu miejscach wybrany, przecinany słupami linii energetycznej. Po naszej lewej stronie widzimy zabudowania kopalni węgla kamiennego "Darkov". Znajdziemy tu kilka słupków: wyrwany z km 8,5, rozbity z km 8,8 oraz świetnie zachowany z napisem ČSD (stan na sierpień 2010).

Następnie linia znika pod utworzoną tu hałdą. Tutaj kończymy naszą wyprawę. Prócz opisanych reliktów pozostały jeszcze przyczółki dawnego mostu na Stonawce, do których można dotrzeć od ulicy Sovinecká (choć znalezienie ich nie jest łatwe). Linia kończyła się na obecnej stacji Karviná-Doly, której zabudowania części pasażerskiej dziś już nie istnieją, a jej otoczenie zostało całkowicie przekształcone działalnością wydobywczą węgla kamiennego.

Zdjęcia wykonał autor w sierpniu 2010 roku.

Aktualizacja z maja 2011 roku

Doskonale widoczny w sierpniu 2010 roku fragment szlaku kolejowego za dawnym przystankiem V Lipinách w stronę dawnej stacji w Karwinie nie istnieje. Teren, gdzie widoczny był nasyp został zniwelowany i zasypany odpadami pokopalnianymi i gliną. Opisywane słupki hektometryczne również nie istnieją. Jedynym reliktem linii w tej okolicy pozostają przyczółki mostku nad miejscowym potokiem.

Aktualizacja z czerwca 2012 roku

Kolejna wizyta w okolicach dawnego przystanku V Lipinách w czerwcu 2012 roku zbiegła się szczęśliwie z wykarczowaniem drzew i krzaków rosnących na fragmencie dawnej linii od przyczółków mostku (nadal istniejących) w kierunku Darkowa, ale przed niwelacją tego terenu (podczas wykonywania zdjęć spychacz pracował jeszcze kilkadziesiąt metrów dalej). Wcześniej roślinność skutecznie uniemożliwiała wykonanie sensownych zdjęć dawnego torowiska w okolicy przystanku, a po wykarczowaniu ukazał się wyraźny zarys linii wyznaczany przez pozostałości tłucznia. Stojący tu podczas wizyty w sierpniu 2010 roku słupek w km 8,2 został przy okazji tych prac rozbity. Patrząc na postęp prac rekultywacyjnych i zmianę krajobrazu w tym rejonie wkrótce nie zostaną tu żadne pozostałości dawnej linii do Karwiny.

Aktualizacja z maja 2013 roku

W okolicach dawnego przystanku V Lipinách teren został zupełnie przekształcony - nawieziono tu i rozplantowano odpady pokopalniane oraz ziemię, a tłuczeń wyznaczający przebieg dawnej linii kolejowej nie jest już widoczny. Jedyną pozostałością pozostają przyczółki mostku oraz pęknięcia asfaltu ulicy Lipiny pod którymi zapewne kryją się jeszcze fragmenty szyn dawnego przejazdu kolejowego.

Zaktualizowano w maju 2013 roku